Trà - Những Thiên Cổ Sự (Kỳ 11/11)

Tây không thích uống trà nên không có sự tích nào hay ho về trà cả. Tìm mãi mới thấy trong tác phẩm Trà Hoa Nữ, Alexander Dumas con, trích đoạn sau đây cho người đọc biết vì sao truyện có tên như vậy:

Bởi vì – Marguerite vừa nói vừa gỡ cánh tay tôi ra, cầm một bó hoa trà đỏ lớn cô đã đem về từ sáng, lấy một bông hoa trà cắm lên nút áo tôi, và nói – bởi vì người ta không bao giờ có thể thực hiện những giao ước ngay ngày người ta ký.

Cô Marguerite thích hoa trà (trà đây là hoa Trà Mi, Camellia, còn gọi là Hoa hồng Nhật bản, Camellia japonica) chứ không thích uống trà (hay chè, Camellia sinensis). Tên tiếng Anh được đặt theo tên của Joseph Camellus, một tu sĩ dòng Tên, du hành từ Moravia (Tiệp Khắc) qua Ấn Độ, Trung hoa, Nhật bản, quê hương của loài hoa này.

Ăng Lê với Tây rất ghét nhau nên Tây không thích thì Anh lại rất ưa. Lịch sử nước Mỹ còn ghi nhận sự kiện “Tiệc trà Boston” (The Boston Tea Party). Các cư dân thuộc địa Massachusetts cải trang thành dân da đỏ Mohawn, nửa đêm đột nhập lên 3 chiếc tàu Anh đậu trong cảng Boston, đổ hết 342 kiện trà xuống biển để phản đối Đao luật Trà của Quốc hội Anh. Diễn ra vào ngày 16.12.1773, sự kiện này đã góp dư ba vào làn sóng tức giận của dân thuộc địa và hình thành cuộc kháng chiến chống đế quốc Anh. Không chừng trong đám dân Massachusetts lẻn lên tàu có dăm anh chàng Phú lãng sa cũng nên. Chỉ có thần biển Poseidon vùng Boston là khoái chí tử, bỗng dưng có trà uống miễn phí hàng năm trời. (ông này có họ hàng xa với Long Vương của Á Đông chăng, hay Long Vương hồ Động Đình có người anh em họ nào đó qua tây làm thần sông nước?)

Thời chiến tranh dành độc lập, tuy đánh nhau với Anh, dân Mỹ vẫn học đòi thói quý tộc của dân Anh. Dưới đây là một số hình ảnh về bộ sưu tập đồ uống trà trong chuyên đề đồ sứ Mỹ của bào tàng Metropolitan, New York:

Đĩa trà, Đồ sứ Mỹ, giai đoạn 1770-1920 Metropolitan Museum

Bộ ấm tách trà,đồ sứ Mỹ, đầu thế kỷ 19, Metropolitan Museum

Bộ đồ trà, Đồ sứ Mỹ, Metropolitan Museum

Bô ̣đồ trà, Đồ sứ Mỹ MM

Bộ đồ trà, 1853-59, MM.

Bộ trà, MM.

Tách và Đĩa, 1876, MM.

Bình trà, 1889, MM.

Bộ trà, 1891-94, MM.

Ấm tách, 1890, MM.

Ấm trà, 1888, MM.

Bình trà, tác phẩm của Peter Van Dyck, New York, 1715-25, The M M of Art 1975-76.

Đồ đun trà bằng ngọc trai, để rời

Và, xếp thành bộ. Chuyên đề Đồ Gốm,The MM of Arts số tháng 5.1964.

Bình trà bằng bạc, tác phẩm của Jacob Boelen, 1700-15.

The MM of Arts, số mùa hè 1983

Bình trà đôi, sưu tập Nicholas Homoky. Sứ. 17,1x19,4cm).

The MM of Arts, đồ sứ hiện đại.

Bình trà Ấn độ, pha lê mạ bạc, khoảng 1715-20, sưu tập 1985-86

Bình hãm trà, bạc, Boston, Massachusetts, 1791. Sưu tập mùa thu 1991.

Bình trà. Đất nung. Biloxy, Mississippi, 1897-1900.

Sưu tập Robert A Ellison. Sưu tập mùa thu 2010

Vài bộ trà cổ của Trung quốc trong sưu tập của bảo tàng Metropolitan:

Độ đồ lễ bày trên bàn thờ, thời Tây Chu (1046-771B.C.), tập san hè 2015 chuyên đề nghệ thuật Á châu.

Đồ đồng.Ở bên phải hình như là ấm trà.

Cuối tk 11 đầu tk 10. Cao 29cm, đường kính 12cm, nặng 2.25kg.

Chuyên đề Thời đồ đồng rực rỡ của Trung hoa.

Bình trà bằng đá.Cao 9,5cm. Đời Thanh,Qing (1644-1912), lò Nghi Hưng,Yixing tỉnh Giang Tô, Jiangsu.

Sổ tay đồ gốm Trung hoa.

Đồ sứ Trung hoa bán cho Hà Lan, 1735-40.

Chuyên đề buôn bán đồ sứ Trung hoa.

Bình trà Ý (1720-27). Chuyền đề Đồ sứ Ý thế kỷ 18.

Bình trà của Ý (1750-55)

Bình trà Nhật thời Edo (1615-1867), trong sưu tập Gerry. MM

Bình trà thời Edo, quai vuông

Bình trà thời Edo, cuối tk 17,dạng dái tai

Bình trà thời Edo, đầu tk 18

Hộp đựng trà bằng đá, lò Takatori, cuối tk 16, sưu tập Tanakamaru, MM

Hộp trà bằng đá, lò Takatori, giữa tk 18

Hộp trà bằng đá, lò Satsuma, giữa tk 17

Bát uống trà, Đá, lò Satsuma, giữa tk 18

Bát uống trà, đá, lò Utsutsugawa, tk 19

Trăng sáng nhà ai lạc, hương trà man mác lan trong gió.

Chuyện xưa nghìn năm kể, bóng mây bảng lảng lướt qua thềm.

Những chuyện muôn năm cũ về trà tới đây là hết. Vì ba trăm bốn mươi hai kiện trà để uống trong ba vạn sáu ngàn ngày bị đổ hết xuống sông xuống bể rồi thì còn gì mà kể nữa đâu.

Tháng 3.2020

Những ngày dịch… vật…

ngthải